مطالعات زبان و ادبیات غنایی

مقاله پژوهشی زبان و ادبیات فارسی

«کافر عشق ای صنم گناه ندارد» جستاری دربارۀ معنای بیتی از حافظ

مهدی تدین؛ سید علی محمودی لاهیجانی

دوره 11، شماره 41 ، دی 1400، صفحه 8-18

چکیده

بیت «حافظ اگر سجدة تو کرد مکن عیب/ کافر عشق ای صنم گناه ندارد» در دیوان غزلیّات حافظ، یکی از بیت‌هایی است که از نظر معنا پیچیده و مبهم به نظر می‌رسد. بسیاری از شارحان در ارائۀ معنای بیت دچار لغزش شده‌اند و دلیل آن نیز توجه نکردن به معنای دقیق ترکیب «کافرِ عشق» است که سبب شده بیشتر شارحان به معنای کلّی بیت اشاره کنند و به تفسیر ... بیشتر

مقاله پژوهشی زبان و ادبیات فارسی

تحلیل ساده‌نویسی در عاشقانه‌های بیژن جلالی

داوود ملک زاده؛ عبدالحسین فرزاد؛ منصوره ثابت‌زاده

دوره 11، شماره 41 ، دی 1400، صفحه 20-35

چکیده

بیژن جلالی از نخستین شاعرانی است که به شعر منثور با زبانی ساده روی آورد. این امر، نه تنها از مسیر تحولات شعر نو در ایران به‌ویژه از طریق نیما یوشیج، بلکه به واسطۀ حضور او در فرانسه و تأثیر از ادبیات اروپا شکل گرفت. جلالی از همان آغاز بیانی ساده در اشعارش داشت که از ابتدا تا انتهای شاعری‌اش با روندی تقریباً ثابت همراه بود. نکته‌ای که ... بیشتر بیژن جلالی از نخستین شاعرانی است که به شعر منثور با زبانی ساده روی آورد. این امر، نه تنها از مسیر تحولات شعر نو در ایران به‌ویژه از طریق نیما یوشیج، بلکه به واسطۀ حضور او در فرانسه و تأثیر از ادبیات اروپا شکل گرفت. جلالی از همان آغاز بیانی ساده در اشعارش داشت که از ابتدا تا انتهای شاعری‌اش با روندی تقریباً ثابت همراه بود. نکته‌ای که در معرفی و بررسی اشعار بیژن جلالی و در سایۀ ساده‌نویسی او مغفول مانده، عاشقانه‌های اوست. جلالی از نخستین آثار و در لابه‌لای اشعارش، ابیاتی عاشقانه نوشت و این روند را تا انتهای دوران شاعری‌ ادامه داد. در این نوشتار به روش تحلیلی-توصیفی به سروده های عاشقانۀ وی پرداخته ایم تا ساده نویسی او را توضیح دهیم. نتیجه اینکه سادگی تعبیر و بیان، تصویربرداری از روزمرگیهای زندگی، مستقیم‌گویی، به کاربردن مضامینِ به ظاهر سطحی و بی‌اهمیت، آغازهای تأثیرگذار، جذاب و ضربه‌زننده و هم‌چنین پایان‌بندی مناسب و غافل‌گیرکننده در عاشقانه‌های جلالی، از مواردی است که منجر به ساده‌نویسی شده است. با این که بسیاری از اشعار وی فاقد آرایه‌ها و شگرد‌های زبانی لازم برای منجر شدن به معنی معهود شعر است، به نظر می‌رسد همین تفاوت و تمایز درونی‌شدۀ شاعر که حاصل پیوند بیتکلف او با جهان هستی است، منجر به این زبان ساده، خاص و منحصر‌به‌فرد شده است؛ به گونه ای که می‌توان امضا و اثر انگشت شاعر را در اشعارش دید.

مقاله پژوهشی

عناصر گروتسک و مدرن‌گرایی در رمان شازده احتجاب گلشیری

سید اسماعیل قافله باشی؛ فرشته السادات حسینی

دوره 11، شماره 41 ، دی 1400، صفحه 36-53

چکیده

پایبندی به فرم و شگرد در داستان، استخوان‌بندی اندیشه‌های گلشیری را تشکیل می‌دهد. او به دنبال نمایش حرکت و پویایی در ادبیات، به سنت‌شکنی دست زد و داستان را به ابزاری برای شناخت خود و دیگران مبدل ساخت و با این دیدگاه در رمان شازده احتجاب به جستجو در اعماق و نفوذ در لایه‌های پنهان ذهن شخصیت‌ها و کشف و شناخت خود و دیگران و بیان حقایق ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زبان و ادبیات فارسی

بررسی نیاز عشق در شخصیّت تهمینه و سودابه براساس نظریه آبراهام مزلو

فخری زارعی؛ سیدکاظم موسوی؛ علی محمدی آسیابادی

دوره 11، شماره 41 ، دی 1400، صفحه 54-72

چکیده

آثار ادبی، از جهت حضور انسان، موضوع نقد روان‌شناختی واقع می‌شوند و بستر مناسبی برای این‌ پژوهش‌ها به شمار می‌آیند. ویژگی برخی از آثار، ارائة تصویری از انسان خودشکوفاست. انسان‌گرایی از جریان‌های تأثیرگذار در روان‌شناسی است که انسان و رسیدنش به خودشکوفایی از مباحث مهم آن به‌شمارمی‌آید. مزلو، از پیشگامان انسان‌گرایی، الگویی ... بیشتر آثار ادبی، از جهت حضور انسان، موضوع نقد روان‌شناختی واقع می‌شوند و بستر مناسبی برای این‌ پژوهش‌ها به شمار می‌آیند. ویژگی برخی از آثار، ارائة تصویری از انسان خودشکوفاست. انسان‌گرایی از جریان‌های تأثیرگذار در روان‌شناسی است که انسان و رسیدنش به خودشکوفایی از مباحث مهم آن به‌شمارمی‌آید. مزلو، از پیشگامان انسان‌گرایی، الگویی ارائه‌ می‌دهد که در آن نیازهای اساسی را در پنج سطح طبقه‌بندی می‌کند. این الگو در بعضی از آثار مانند شاهنامه که ماهیتی انسان‌محور دارد، قابل بررسی است. هدف این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، بررسی عشق در شخصیت تهمینه و سودابه، براساس نظریة مزلو است که می‌تواند رهنمونی در بررسی دیگر شخصیت‌ها، برای شناسایی انسان خودشکوفا باشد. از این‌رو این دو شخصیت، براساس شاخص‌های هرم مزلو سنجیده می‌شوند. با بررسی این دو شخصیت، تهمینه، الگوی افراد خودشکوفا و سودابه نمونة ناشکوفایی شخصیت معرفی می‌گردد و دلایل آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد، شخصیت‌های حماسی تا چه حد به رشد انسانی دست یافته و چه اندازه با الگوهای شخصیت رشدیافتة حوزة روان‌شناسی، منطبق هستند. در میان شخصیت‌های شاهنامه، تهمینه از معاشیق داستان‌های حماسی ـ غنایی است و می‌توان شاهد ویژگی‌های افراد خودشکوفا در رفتار او بود. عشق، موضوع مشترک داستان‌های غنایی و نیازهای نظریة مزلو، تهمینه را تا خودشکوفایی پیش می‌برد و باعث رشد او می‌شود. در تقابل با تهمینه، سودابه را می‌توان مورد توجه قرارداد؛ بررسی شخصیت سودابه بیانگر ناکامی او در تأمین نیازها و گذر نکردن از پایین‌ترین سطوح آن است.

مقاله پژوهشی زبان و ادبیات فارسی

متن‌پژوهی و‌ قصه‌شناسی داستان ملک‌جمشید

حسن ذوالفقاری؛ سیده زیبا بهروز

دوره 11، شماره 41 ، دی 1400، صفحه 74-89

چکیده

داستان «ملک جمشید، طلسم آصف و حمام بلور» یکی از داستان‌های عامیانة فارسی و رایج در عصر قاجار و کتابی از آخرین بازماندگان سنت افسانه‌سرایی ایرانی اثر نقیب‌الممالک است. ازجمله نوادر قصه‌های عامه است که مؤلف دارد. نویسندة این کتاب، همان پردازندة «امیرارسلان» معروف است که به دلیل شهرت «امیرارسلان»، داستان «ملک ... بیشتر داستان «ملک جمشید، طلسم آصف و حمام بلور» یکی از داستان‌های عامیانة فارسی و رایج در عصر قاجار و کتابی از آخرین بازماندگان سنت افسانه‌سرایی ایرانی اثر نقیب‌الممالک است. ازجمله نوادر قصه‌های عامه است که مؤلف دارد. نویسندة این کتاب، همان پردازندة «امیرارسلان» معروف است که به دلیل شهرت «امیرارسلان»، داستان «ملک جمشید» کمتر شناخته شده است. هدف این مقاله آشنایی اهل ادب با این داستان کمتر شناخته شده و بررسی ابعاد ادبی و اجتماعی و متن‌شناسی اثر است؛ بنابراین کوشش می‌شود به روش توصیفی-تحلیلی ضمن معرفی قصه و پردازندۀ داستان، محمدعلی شیرازی معروف به نقیب‌الممالک، و معرفینسخه‌ها و چاپ‌ها و گزارش داستان از سه منظر به قصه‌شناسی این اثر پرداخته شود: اول جنبه‌های زبانی و ادبی، دوم جنبه‌های داستانی و بن‌مایه‌های قصه و سوم جنبه‌های اجتماعی. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است و دستاورد آن به لحاظ زبانی و ادبی بیانگر اینست که نثر کتاب روان، ساده، شیرین‌ و نزدیک به زبان محاوره است و واژگان، کنایات و ترکیبات عامیانه به فراوانی کاربرد دارد. تشبیه ابزار اصلی نویسنده در توصیفات و بیان ادبی و اغلب برآمده از سنت‌های ادبی و تکراری‌اند. حوادث اصلی داستان بر محور جنگ، عشق و بازگشت به سرزمین پدری شکل می‌گیرد. حوادث داستان همگی از بن‌مایه‌های رایج افسانه‌هاست. برخی آداب ‌و رسوم مربوط به جنبه‌های گوناگون زندگی، حکومت و جنگ را در خلال داستان می‌توان یافت که بازتابندۀ آداب و رسوم زمانه است و برخی از پیشه‌های مورد اشاره در داستان، امروزه یا وجود ندارند یا تغییر نام داده‌اند.

مقاله پژوهشی زبان و ادبیات فارسی

تحلیل نگاه عرفانی به درد و رنج در گزیدۀ متون عرفانی قرن‌های پنجم، ششم و هفتم

احمد امیری خراسانی؛ فاطمه نیک پناه

دوره 11، شماره 41 ، دی 1400، صفحه 90-104

چکیده

در مجموعۀ عرفان و ادبیات، «درد و رنج» یکی از احساسات و هیجانات مهم در ساحت نفسانی انسان است. به لحاظ حیات کلی بشری نیز درد و رنج از وجوه تأثیربرانگیزی به شمار می‌آید. این مقولۀ خاص یکی از هفت مفهوم و مسائل اصلی انسان در طول تاریخ به صور گوناگون بوده است و با تمام مفاهیم درونی و ارتباط آن با مفاهیم مشابه، یکی از دغدغههای جدی انسان ... بیشتر

غزل سعدی و حافظ

محمد فشارکی

دوره 1، شماره 1 ، دی 1390، ، صفحه 99-128

چکیده

چکیده حافظ و شعر او از دیدگاه‌های گوناگون، بارها و بارها مورد بحث قرار گرفته است به گونه‌ای که بیم آن می‌رود هرچه بگوییم و بنویسیم، گفته و نوشته باشند. درین زمینه مطالب تکراری و دریافتهای شخصی نامستدل، بازی با عبارات، کلی گوییها و فلسفه بافیها و عرفان بازیها، به حدّی است که به راستی خسته کننده شده است. درین مختصر به مطلبی که شاید ... بیشتر

جلوه‌های عشق در غزلیات وحشی بافقی

علی دهقان؛ مینا پورسعدی

دوره 2، شماره 2 ، اردیبهشت 1391، ، صفحه 27-40

چکیده

چکیده عشق از اساسی‌ترین موضوعات شعر فارسی است و انواع زمینی و آسمانی آن در اشعار شاعران عامی و عالم و عابد و عارف، مضامین عالی و تعابیر زیبایی را به وجود آورده است. کمال‌الدین وحشی بافقی غزل‌سرای قرن دهم هجری، از جمله شعرای مهم و تأثیرگذار در مکتب واسوخت، با مهارتی که در به‌کارگیری الفاظ دارد سیمای عشق را به اشکال گوناگون به ... بیشتر

رویکردهای شعر معاصر عرب

رسول حیدری

دوره 1، شماره 1 ، دی 1390، ، صفحه 61-82

چکیده

چکیده امروزه، شعر معاصر عرب چهرة جدیدی از خود به جهانیان عرضه کرده است. از نظر ساختاری علاوه بر قالب شکنی- که یکی دو دهة بعد از شعر فارسی رخ داد- نحوة کاربرد تعابیر و واژگان، وسعت خیال، مهارت شعرای عرب در تصویر آفرینی و مسائلی از این دست، شعر معاصر عرب را به کلی متفاوت از گذشته خویش کرده است. از نظر محتوایی نیز شعر ... بیشتر چکیده امروزه، شعر معاصر عرب چهرة جدیدی از خود به جهانیان عرضه کرده است. از نظر ساختاری علاوه بر قالب شکنی- که یکی دو دهة بعد از شعر فارسی رخ داد- نحوة کاربرد تعابیر و واژگان، وسعت خیال، مهارت شعرای عرب در تصویر آفرینی و مسائلی از این دست، شعر معاصر عرب را به کلی متفاوت از گذشته خویش کرده است. از نظر محتوایی نیز شعر معاصر عرب چهرة جدیدی به خود گرفته است؛ علاوه بر توصیفات طبیعی و عاشقانه سرایی و توجه خاص به جنس زن، که تقریباً از مضامین رایج شعر عرب است، بروز برخی مسائل جدید نیز باعث تغییر شعر عرب در ساحت اندیشه شده است؛ جنگ جهانی اول و دوم، نهضت مقاومت فلسطین، جنگ شش روزة اعراب، استعمار و همچنین آشنایی جهان عرب با دنیای غرب و به تبع آن تغییرات بنیادین در نوع زندگی و نحوة نگاه اعراب به جهان پیرامون، همه عواملی هستند که شعر امروز عرب را دستخوش تغییر کرده‌اند. اصلی‌ترین نتیجة عوامل فوق در شعر امروز عرب، ایجاد روح ناامیدی و یأسی است که بر شعر این دوره سایه افکنده است، تا جایی که از این اشعار، با عنوان خاص «عبیثیه» یاد می‌شود. بدر شاکرسیاب، نازک الملائکه، نزار قبانی، عبدالوهاب بیاتی، آدونیس، بلند الحیدری و محمد مفتاح الفیتوری، شعرایی هستند که نمونه اشعارشان در نوشتار حاضر بررسی شده است.

بررسی تطبیقی فراق در غزلیات سعدی و رهی معیری

رضا صادقی شهپر؛ نیره شالی ورکانه

دوره 2، شماره 3 ، مرداد 1391، ، صفحه 53-64

چکیده

چکیده: فراق از قدیم‌ترین، پُرتوصیف‌ترین و پرمعناترین واژگان در شعر فارسی به ویژه غزل عاشقانه است و شاعران آن را به صور گوناگون توصیف کرده‌اند. هجران و فراق در غزلیات سعدی بیشتر نتیجه بی‌اعتنایی یا قهر معشوق است. شرح فراق و عواطف و احساسات ناشی از آن در شعر سعدی، معمولاً از عجز و افسردگی ناشی نمی‌شود و داغ فراق هم نسبتاً معتدل ... بیشتر

نگاهی به تغنیّات مهدی اخوان ثالث (م. امید)

مهدی فاموری؛ راضیه بازیار

دوره 2، شماره 2 ، اردیبهشت 1391، ، صفحه 77-94

چکیده

چکیده مهدی اخوان ثالث شاعر بزرگ معاصر، یکی از ستون‌های شعر نوین فارسی است. بخشی مهم از میراث شعری اخوان ثالث را تغنیات، غزل‌ها و غزل‌واره‌های او بر‌می‌سازد. دغدغه‌های نظری م. امید دربارة شعر و شاعری نیز پیوندی استوار با تلقی او از تغنّی و غزل و جوهر غزل و غنا دارد. آنچه در این گفتار صورت گرفته، نگاهی اجمالی به محتوا و صورت تغنیّات ... بیشتر چکیده مهدی اخوان ثالث شاعر بزرگ معاصر، یکی از ستون‌های شعر نوین فارسی است. بخشی مهم از میراث شعری اخوان ثالث را تغنیات، غزل‌ها و غزل‌واره‌های او بر‌می‌سازد. دغدغه‌های نظری م. امید دربارة شعر و شاعری نیز پیوندی استوار با تلقی او از تغنّی و غزل و جوهر غزل و غنا دارد. آنچه در این گفتار صورت گرفته، نگاهی اجمالی به محتوا و صورت تغنیّات اوست. عشق در شعر و اندیشة مهدی اخوان ثالث، برخلاف بسیاری از معاصران، واجد همان صفاتی است که از روح یک انسان عارف‌مآب سنتی سراغ داریم. زبان اخوان ثالث در غزل‌واره‌ها به مانند سایر اشعار موفق او از ترکیب دو وجه "آرکائیسم" و "زبان امروز" و پیوند این دو در بستر "گرایش به منطق نثر" سامان یافته است. تفاوت اصلی زبان شعر اخوان در این آثار با سایر اشعار او در این است که در اینجا آرکائیسم رنگ کمتری دارد و گرایش به منطق نثر، خاصه در افتتاحیة اشعار نمود کمابیش بیشتری دارد. زبان اخوان ثالث در غزل‌واره‌ها، در لحظه‌های اوج، به سوی آرکائیسم حرکت می‌کند. تصویر نیز در شعر مهدی اخوان‌ثالث و خاصه در غزل‌واره‌های وی نقشی بسیار مهم دارد؛ اما موفقیتِ او تقریباً آنگاه به دست می‌آید که شعر وی به "شعر نحو" نزدیک می‌شود. نگاهی به برخی صنایع و شگردهای پر کاربرد در تغنیات م. امید، بخش دیگر این گفتار است.

مقاله پژوهشی زبان و ادبیات فارسی

شرح کانون و نوع روایت نگاره‌های نسخ مصور هفت‌پیکر نظامی در رابطه با متن آن

فرزانه مهریار؛ شهرزاد نیازی؛ مرتضی رشیدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 مهر 1400

چکیده

خمسه نظامی، از منظومه‌هایی است که در طول تاریخ، نسخ متعددی از آن، به ‌صورت مصور و غیرمصور تهیه ‌شده‌است. به‌خاطر رابطۀ متن منظومه و نگاره‌ها، نسخ مصور علاوه بر متن منظومه، بار معنایی حاصل از نگاره‌ها را نیز در خود جای داده‌است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به شناساندن نگاره‌های نسخ هفت‌پیکر در مجموعه‌ای از نسخ برگزیدۀ خمسۀ ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زبان و ادبیات فارسی

نخستین شناخت‌ وزن ترانه‌های عامیانه در آثار فارابی و ابن سینا

علی اصغر بابا صفری؛ محمد امین محمدپور؛ غلامرضا ستوده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 آذر 1400

چکیده

در دوره معاصر پژوهشگران بسیاری در حوزه ادبیات غنایی به شناخت وزن ترانه‌های عامیانه پرداخته‌اند. وزن ترانه‌های عامیانه فارسی وزنی زمانی و تکیه‌ای است به صورتی که تکیه‌های وزنی‌ روی هجاهای بلند یا سنگین قرار می‌گیرند و این وزن‌ها به دو دسته وزن‌های زبانی (نوایی) و وزن‌های زمانی تقسیم می‌شوند. وزن‌های زبانی بیشتر بر اساس ممیزه‌های ... بیشتر در دوره معاصر پژوهشگران بسیاری در حوزه ادبیات غنایی به شناخت وزن ترانه‌های عامیانه پرداخته‌اند. وزن ترانه‌های عامیانه فارسی وزنی زمانی و تکیه‌ای است به صورتی که تکیه‌های وزنی‌ روی هجاهای بلند یا سنگین قرار می‌گیرند و این وزن‌ها به دو دسته وزن‌های زبانی (نوایی) و وزن‌های زمانی تقسیم می‌شوند. وزن‌های زبانی بیشتر بر اساس ممیزه‌های زبر زنجیری زبان همچون تکیه و کشش و نواخت توصیف می‌شوند و در توصیف وزن‌های زمانی، به غیر از ویژگی‌های زبر زنجیری زبان از مفاهیم و اصطلاحات رایج در حوزه ضرب‌آهنگ، مانند سرعت، نت سکوت، میزان‌های ضرب بالا، ضد ضرب و تکیه وزنی و مانند آن نیز استفاده می‌شود. این پژوهش در پی پاسخ به این مسئله است که آیا پیش از نتایج پژوهش‌های اخیر، در آثار فارابی و ابن سینا به اصول وزن به صورت دستاوردهای امروزی اشاره شده است؟ از این رو موضوع بحث را به روش توصیف و تحلیل فرم و محتوا کاویده‌ایم و منابع گوناگون بررسی شده‌اند. فارابی و ابن سینا در حوزه وزن ترانه‌های عامیانه نیز نخستین پژوهشگرانی هستند که با به کارگیری اصطلاحات دوره خودشان درباره وزن، به توصیف وزن ترانه‌های عامیانه پرداخته‌اند. فارابی وزن شعر را نیز از مقایسه آن با ایقاعات در موسیقی به دست می‌دهد. ابن سینا شعر را کلامی ترکیب شده از حروفی که شامل هر چیزی که بتوان از راه صوت آن را شنید حتی حرکت‌ها می‌داند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زبان و ادبیات فارسی

روایت در اصلی ترین درون مایه های هزار و یک شب

افسانه افروغی نیا؛ محمد شاه بدیع زاده؛ جواد مهربان قزل حصار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 اسفند 1400

چکیده

داستان پردازی و روایت ، یکی از شیوه های درک بهتر ِ محیط پیرامونمان و بطور کلی درک بهتر ِ جهان هستی است. یعنی ذهن بشر با قابلیت و قدرت ادبی و پردازش روایی ، به داده های بی ربط و بی معنی نظم بخشیده و سامان می دهد. مطالعه داستان بر اساس ساخت ِ آن ، پژوهشی زبان شناختی است و هم توصیفی و تبیین ساخت ِ ادبی و شم روایی است. هدف این مجموعه ، مطالعه ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زبان و ادبیات فارسی

تحلیل نوسان سلطۀ معشوق بر عشاق در منظومه خسرو و شیرین نظامی بر اساس دیدگاه جامعه شناسی لوکاچ، بوردیو و آدورنو

زهرا نورمحمدی نجف آبادی؛ شهرزاد نیازی؛ محبوبه خراسانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 خرداد 1401

چکیده

منظومۀ خسرو و شیرین حکیم نظامی از منظومه‌های مشهور فارسی در حوزۀ ادبیات غنائیست. بن‌مایۀ داستان عشق است در این داستان که چندین عشق در آن جریان دارد جایگاه عاشق و معشوق اغلب در حال جابجایی و نوسان است، سیر داستان، گاه متعارف و گاه نامتعارف می‌شود. از جمله کنش‌های نامتعارف، سلطۀ عاشق بر معشوق است. انتظار این بود که مطابق با جاذبه و ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زبان و ادبیات فارسی

بررسی و تحلیل انواع شکواییه در آثار نظامی گنجه ای

پروانه صفا؛ عنایت الله شریف پور؛ مریم جعفری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 خرداد 1401

چکیده

شکواییه، یکی از گونه های ادبیات غنایی است که بررسی و تحلیل آن در آثار نظامی گنجه ای هدف اصلی پژوهش حاضر است. این گونۀ ادبی در اصطلاح، شعری است که بیانگر دردها، رنج ها و گرفتاری های شخصی و اجتماعی شاعر است. در این مقاله با هدف تأثیر اوضاع اجتماعی بر شکل گیری گونه های ادبی در یک دورۀ خاص و بهره گیری از روش تحلیل محتوا و استفاده از منابع ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زبان و ادبیات فارسی

طبقه‌بندی و تحلیل بن‌مایۀ بی‌فرزندی در منظومه‌های عاشقانۀ فارسی

اعظم حسینی؛ حسن ذوالفقاری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 خرداد 1401

چکیده

یکی از بن‌مایه‌های داستانی در منظومه‌های عاشقانه، بی‌فرزندی والدین عشّاق است. این بن‌مایه، نقطۀ ورود عشاق به داستان است؛ بنابراین نویسنده تمام هنر خود را به کار گرفته تا آن را حادثه‌ای به‌یادماندنی توصیف کند. این تحقیق به روش توصیف و تحلیل محتوای متن، به دنبال آن است که بن‌مایۀ بی‌فرزندی را در منظومه‌های عاشقانۀ فارسی چگونه ... بیشتر یکی از بن‌مایه‌های داستانی در منظومه‌های عاشقانه، بی‌فرزندی والدین عشّاق است. این بن‌مایه، نقطۀ ورود عشاق به داستان است؛ بنابراین نویسنده تمام هنر خود را به کار گرفته تا آن را حادثه‌ای به‌یادماندنی توصیف کند. این تحقیق به روش توصیف و تحلیل محتوای متن، به دنبال آن است که بن‌مایۀ بی‌فرزندی را در منظومه‌های عاشقانۀ فارسی چگونه می‌توان طبقه‌بندی کرد؟ هر یک از این طبقه‌بندی و زیرگونه‌ها در روایت داستان چه نقشی ایفا می‌کند؟ برای این منظور کتاب «یک‌صد منظومۀ عاشقانه فارسی» (ذوالفقاری،1394) مبنای کار قرارگرفته است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، در سی منظومه، والدین عشاق از بی‌فرزندی رنج برده‌‌اند. صاحب فرزند شدن ایشان به شکل‌های (فرزند دار شدن با دعا و خیرات، استعانت از درویش با خوردن تبرک، با حضور تنها یکی از والدین، مخفی نگه‌داشتن تولد کودک و پیش‌بینی تولد فرزند) اتفاق افتاده است. سیر تحول این بن‌مایه نشان می‌دهد، کاربرد آن از اساطیر آغاز شده و در داستان‌های عامه، بسیار ابتدایی و ساده‌لوحانه بوده است. نویسندگان منظومه‌های عاشقانۀ فارسی قرن چهارم تا نهم، با بهره‌گیری از ذوق خود، آن را به شکل‌های متنوعی به کار برده‌اند. از قرن نهم به بعد، چیز جدیدی به آن اضافه نشده و تکرار موارد قبلی است. اوج استفاده از آن، قرن دوازدهم و به دلیل افزایش منظومه‌پردازان هندی است. نقش آن در ساختار روایی داستان ازآن‌جهت است که نویسنده با به تصویر کشیدن صاحب فرزند شدن دشوار والدین، ذهن مخاطب را برای اتفاقاتی که از جانب این فرزندان در ادامۀ داستان شکل گرفته، آماده و باعث افزایش کنش‌ها ی بعدی می‌گردد.

مشاهده مقاله

عنوان	مقدار
تعداد مقاله	397
تعداد پذیرش	143
تعداد پذیرش بدون داوری	0
تعداد عدم پذیرش	148
تعداد عدم پذیرش بدون داوری	87
متوسط زمان تا اولین اقدام	2
متوسط زمان تا اولین ارسال برای داوری	15
متوسط زمان تا ارسال اولین بازنگری	30
متوسط زمان داوری	26
متوسط زمان پذیرش	60
متوسط زمان پذیرش بدون داوری	0
متوسط زمان عدم پذیرش	81
متوسط زمان عدم پذیرش بدون داوری	0
متوسط زمان انتشار (بعد از پذیرش)	76
درصد پذیرش	36
متوسط تعداد داوری	3

دوره 11 (1400)

دوره 10 (1399)

دوره 9 (1398)

دوره 8 (1397)

دوره 7 (1396)

دوره 6 (1395)

دوره 5 (1394)

دوره 4 (1393)

دوره 3 (1392)

دوره 2 (1391)

دوره 1 (1390)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان